Od 1 października 2023 roku wprowadzono nowelizację Kodeksu Karnego, która wprowadza istotne zmiany w polskim prawie karnej. Nowe przepisy mają na celu zaostrzenie kar dla niektórych przestępstw oraz bardziej skuteczną walkę z przestępczością. Dowiedz się więcej i kliknij.
Czyny zabronione dokonywane przez nieletnich.
Nowelizacja wprowadza, że nieletni, którzy po ukończeniu 14 lat, a przed ukończeniem 15 lat, dopuszczają się czynu zabronionego określonego w art. 148 § 2 lub 3, mogą odpowiadać na zasadach określonych w kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają oraz zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że stosowanie środków wychowawczych lub poprawczych nie jest w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego. Rozszerzono również katalog środków karnych o degradację.
Kara pozbawienia wolności.
stotną zmianą jest podniesienie górnej granicy terminowej kary pozbawienia wolności – z 15 do 30 lat. Do tej pory funkcjonowała trzykondygnacyjna struktura (do 15 lat, 25 lat oraz dożywocie), co sprawiało, że możliwość zasądzania kar była mało elastyczna. Zmiany w Kodeksie Karnym likwidują instytucję osobnej kary 25 lat pozbawienia wolności, jednocześnie umożliwiając sądom wymierzanie kary np. 18 lat pozbawienia wolności, jeśli uznają taki wymiar za odpowiedni. Ustawodawca zdecydował, że na 30 lat pozbawienia wolności skazani będą mogli zostać sprawcy zabójstw oraz ciężkiego uszkodzenia ciała ze skutkiem śmiertelnym.
Zwiększono również okres przedawnienia karalności zabójstwa – z 30 do 40 lat. Wydłużono także okres próby przy warunkowym zwolnieniu z kary dożywotniego pozbawienia wolności – dla skazanych na dożywotnie pozbawienie wolności będzie obowiązywać dożywotni okres próby (przed reformą było to 10 lat). Reforma wydłuża również okres z 25 lat do 30 lat, po którym skazani będą mogli u biegać się o warunkowe zwolnienie z odbywania reszty kary.
Kara bezwzględnego dożywocia.
Dużo kontrowersji powstało wokół wprowadzenia przez ustawodawcę kary bezwzględnego dożywocia, która będzie wymierzana sprawcom najpoważniejszych zbrodni oraz recydywistom. Skazane osoby nie będą mogły ubiegać się o zwolnienie warunkowe — tacy przestępcy będą bezwzględnie izolowani.
Ustawodawca zadecydował, iż kara bezwzględnego pozbawienia wolności będzie orzekana w przypadkach sprawcy, który poprzednio był prawomocnie skazany na dożywotnie pozbawienie wolności lub karę więzienia co najmniej 20 lat za przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wolności, wolności seksualnej, bezpieczeństwu powszechnemu lub za przestępstwo o charakterze terrorystycznym oraz jeżeli charakter i okoliczności czynu oraz właściwości osobiste sprawcy wskazują, iż pozostawanie go na wolności spowoduje trwałe niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, wolności lub wolności seksualnej innych osób
Kradzież, paserstwo i uszkodzenie mienia.
Jedną z ważniejszych zmian jest granica, od której kradzież, paserstwo i uszkodzenie mienia przestają być wykroczeniem, a staje się przestępstwem. Przed 1 października 2023 roku ta granica wynosiła 500 zł. Obecnie jest to 800 zł.
Zakazy i nakazy nakładane na wniosek pokrzywdzonego.
Sąd na wniosek pokrzywdzonego orzeknie zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, jak również nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności. Zakaz lub nakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu, a zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego — kontrolowany również w systemie dozoru elektronicznego
Przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu.
Podwyższono kary za przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu. I tak:
rozbój – górna granica kary podwyższona do 15 lat pozbawienia wolności,
rozbój z użyciem broni – górna granica kary podwyższona do 20 lat pozbawienia wolności,
spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – do 20 lat pozbawienia wolności,
handel ludźmi – od 3 do 20 lat pozbawienia wolności,
porwanie dla okupu – od 3 do 20 lat pozbawienia wolności,
bezprawne pozbawienie wolności człowieka ze szczególnym udręczeniem — od 5 do 25 lat pozbawienia wolności.
Kary dla gwałcicieli i pedofilów.
Znowelizowany Kodeks karny podwyższa także kary dla gwałcicieli i pedofilów. Sprawcy, który dopuszcza się zgwałcenia dziecka grozi od 5 do 30 lat pozbawienia wolności lub dożywocie. Przed reformą górna granica kary wynosiła 15 lat pozbawienia wolności.